Search This Blog

Sunday 14 September 2014

Definition of ZOMI

Zho,zo suan mongolion tribe a tangpi thu in san lam pi nga pan pi guk kikal, a lu aktui bial, sam vom a mam, vun ankam pak nak tot lam hi deuh tangpi hi.
           Hiteng hita mah le i omna a lam dang mah bang in i pau i ham ki banglo in ki deidan na le ki ettuamna omin hih in zomi te lui khat ah ki luang khom thei lo hi. Tuin zomi 914 zomi movement leitung pian zoh a khat veina hi. Mi dang ten zong a hihna i thei cian zel ding a ZOMI ah ong ciah zel ding hi.
MOVEMENT BANG HANG A OM A HIAM?
Mihing hinkhua ah tunah ei te chin minam  ki ci ni ei cih ZOMI lak ah min ki phuak hun om ngei nai lo in, midang ten i siatna muhsitna pen pen in zong ong sam mai in hih pen min/ nam min bang in i pia hi.
Zomi cih pen tuin i pu uh zo a hi a, khamtung gam lam ah na ki khual pen, u nau lak pan a hi kha diam khamtung lam teng na ngon ZO cih min na pua hi. Tua a hih manin a tu a ta a suan leh khak te zong a mah mel sun pah in see para khatna a dan leh a utna uh pen khamtung vuih khi siang in a sem hiau hiau na in a lunglen mi hi tangpi hi.
Hitamah le hiteng lak ah ki deidan kipua paihna ki muhsitna in gamgi ong khen a, unau te lakah eite ong tuam paih teng ki thuhual in i pa uh zo suan teng ZOMI NAM ah movement bol ni ei ki ci hi. Hih movement pen leitung minam te in bawl lo in gam le minam na din lo hi.
Tua a hih manin mite zahpih sapna mai toh kei kei kei hing chin minam, i ki cih khong i nung lam pan miten ong nuih san ding ut huai lo hi. I nungzang ah seng/bawm  i puakna lem piang zel a hih kei buang kei leh chin hing ki cih khong kua mah ki ci sot tuan lo ding hi.
         Rif; Judahsiakazoh zong Jesu sih zoh ciang a min omzia a khiatna pen leh hek tu cih na a hi hi.
          Tua a hih manin Laisiang tho sung a mihing min te ensuk in a khiatna kan suk zel leng, a gam tat dan, a ukna, a talent neih,cih khong pen a min khiatna hi pah zel hi.
          Ui i cih zong pen i ui khoi uh pen uisan lua, sa lo buang le ,,, khong lo buang duh lo in. A lei don in zum zil zel in gilkial pi pi in liak nuang nuang hi.Tua a hih manin a mah bang a mihing duh tel anlim siu siau bek duh te pen ui lua, uisan, ki ci pah hi.
          Tua a hih manin i pu uh ZO zong a sanggam dang te thupi sim loh na kham tung lamah va ki khual in miten lam dang a sak zah khop in va ki khual a hi diam? Tu ciang in khamtung peuhmah i pu uh min tap in ZO a sanna mun deuh te zodawn na ki ci zel hi.
            Johang  zia pen hehpih cih na hi. Jesu in a heh pih hang a hi.
            I dam sung a mel cik tak nate i tungah a om ciang tua mipa in a min in a nasep gen ciatna ah ki zang in. Tu nangon in hi tou zel hi. Khel mah mah ta leng. I minin pua mai ding a. Pau Cing ci a miten  ei omlo kal a, a ki tai na aa ana ki zat le, mikhel nu/ pa cih na a na ki tai na hi pah hi.
EI TE I PU UH ZO SUN para khatna BANG I HIH MAN A ZOMI TE HI HANG. I NUNG ZANG UH AH I PUAKNA SENG LIM A TU A TA A SUAN A KHAK AH OM ZEL HI TA LE CHIN KI CI DING HI HANG. I mel i lim in bawmpi ki sun ngiat lo, i puakna lim zong i nung zangah piang het lo a hih manin chin ki ci te hi ngei lo hi hang.

Sunday 7 September 2014

ZOMI TE KALSUAN ZIA DING

           Kithu tuak tuak le a hau hau pai dan le ton dan ki la zel  hi cih i ki theih ngai hi. Tua a hih manin ki thutuak a, a neu pen hing zong ki ci lo a, zogam a ding a i sep ciat uh ngai ta hi. A hang pen Zomi party in a tam zo tutna i lak sawm ngai hi. Tua a hih manin tu a zomi a ong ki enroll- nailo te zong thu zoh  ngai ding hi. Gtn in zogam state tutna sawm thum lak pan sawm le nguk/ sawm le sagih lak tum ding hi hang. Zomi om om na khalkha le falam khong zong zomi i than sak ngai kha ding hi.
Zomi te a ding a meetna omthei te lak a khat;
        Kawl kumpi in a ut ut company lut ong phal ta. Himah le a nasep na dingin raw material neilo in sem thei tuan lo ding a. Rawaterial tung a thunei/ supply tu ding contractor license gamneitu tan ding hi.
Bangkim kumpi in ong control ding a, license neilo te in na i mok sep thei non lo ding hi. Gentehna in Thau boltu pa in indim thau kep theihna permit neilo in a bol suah bek permit nei in a nitak ciang a bolsa te a kem theitu kiang a piak zel mah bang in company teng teng hibang ong bang vek ding a, sumlu bang mah kullo ki thutuakna toh i neih theih gamneitu i hih man a i right a hi hi. Hih i neih ding na kilom te minam dang te in ong makhelh ding lauh huai hi.
             Tua a hih man in zogam state vaihomna in ah tamzo i tan ding pen i sep ding hi. Zogam bup i ki thutuak nak le i pan khompih ding mi ten ong zong ding a. Politics siam tak le pil tak a zogam a ding a deih i tel ngai ding hi. Ei ong valh tum thei ding te lom neih ding mo? Kua te toh sem khom ding?  Niteng a politician te political science toh i ki diah dim dem ngai hi. Khangno te keika neu naupang no hing ki cih hun non lo hi. Naupang mah mah leng zong lungsim picing lil lel ding in Jesu min toh hanciam dingin khangno te kong zon hi. Kei neu ing i ki ci kei ding a, meigongnu thumna in zong i minam ki dam thei hi.
           Tuciang cing ong gualzoh pih i Toupa a hi hi. Eite sun le zan zong khual lo a sem thei bek mihing i hi hi. I sepna pan a ong motunpih i Toupa a hi hi.

Tuesday 26 August 2014

Zomi Nationalism

ZOMI NATIONALISM:  
             Zomi nationalism pen tu hun  hi. Hun paisa teng teng le i zat lai hun te teng teng pen the age of Zomi Nationalism hi zel hi.
               Tu hun Zomi nationalism te pen  ZOMI (Tedim family ) a hi hi.

ZOMI UNION
               Zomi union sungah
Mizo, Chin ki ci te le a dang dang om lai hi.
               Hih genciatna pen i theih poimoh hi. Miten ong kap ding a i san na ding a hi hi.
               Tua a hih manin TEDIM INKUAN pen Zomi Nationalist Nation ZOMI  a hi hi.

Friday 25 July 2014

Zomi / Zogam Politik

Zomite a masa in a kua ma peuh kong ban sah hi.
                   Kong gen ut thu tom no khat a om a, tua pen hih a hi hi.
                1. Kawlgam census- 2014 i zo ta a, Pasian heh pihna toh minam khat in zomi leitung le kawl kumpiah gelh a hi ta hi. Hicih hun lai in i veng i pam lam en leng Chin min ki pua nuam mi nam cing lo tein tu kum 2015 ki tel tak ciangin nakpi a pan lak a khalkha mi in chin cih kep bit na ding a politik nakpi takin zogam ah ong khel hi ta hi. Hih ki telna ah chin min toh a chin le zogam i neih sa zong ong valh tum ding a, ei a ching sa zong i fundamental right and duties i ngah ding le i sep ding tampi ki pelh thei ding hi. Tupna lian pi toh gul bangin a lei i phah ding a, en i na liak khak le bel dot dot das ding hi hang.
                A maute  minam ah cing zolo in kumpi le UN ah document- khat bol ut na in pan la mah mah hi. Document khat nei peuh le ei a ding buai huai ding hi.
                   Tua a hih manin Zomi napi nami nam na zuak le bel khang thak zel ten ong mangngilh lo ding hi. I ki thutuakna in na nakpi takin i sem zo a, tun a bulah ki pan ding bek i hi hi. Tedim sang sia pa in a minam te a ding go khat bol sak ding a leitungah a pian sangin piang kei zaw vet leh hoih zo hi.
                     Tedim sang sia pa te pawlin ong zoh le zogam ah khalkha pau in i pau ngaita ding a. A siamlo te ong musit lai ding a, vaihomna inpi le khosungah siamlo pi pi in ki ling veu veu in mipau i sim ngai ding hi.
                       Gullu le mun poi moh teng teng zomite thuneih na ding teng khalkha mi ten thu ong nei ding a, a minam te a ding go thupi mah mah ong sek sak hi pah hi.

Tuesday 22 July 2014

ITNA PEN GUAL ZOH NA A HI HI

              Leitung teng teng Pasian a a hi a, tua a hih manin a sung a teng te in lim tak le sahlap tak in a kem ding hi. LST
              Limtak leh sahlap cih pen it takin cih zong toh ki bang hi. Tua a hih manin itna pen gualzohna lei tung le vangtung ah a hi hi.
              Itna pen gualzohna/ lohcinna a hi hi. Itna pen Pasian dan teng teng lak a siam tanna a hi hi.
              Tua a hih manin Zomi ten niteng i hinkhua ah leh sang naupang ten niteng i lai simna ah itna dan toh kal suan in. I itna pen Zomi nam damna lampi ah ngei a hih nak le ih theihna te pen pilna zomi nam damna hi.
                Thu thei, thu teng teng zong thei mah leng itna i neih kei leh zomi nam / khosung/insung ki khen zak na/ sihna mai thutheihna hi.
                Makai laitheilo khat ci a i simmoh pen pilna zon buai ngailo in Pasian in a sung ah pilna na koih sak ziau in miham pha a hi. Khen khatin theihna khan som nei le zong pilna lai a sinlo khat zong tuk lo thei hi.
               Tua a hih manin i sep ut tak, a lampi ah muan huai takin itna toh na om peuh leng lohcinna i ngah ding hi.
               

Monday 21 July 2014

Sep ding khan dan

1. Sep ding thu le la leh na a omciang bang hiam i sep ding (object) cih cian ngai phot hi.
2.  I object pen lian mah mah in minam bup pankhop a zoh theih bek a hih lai in. I inkhat naite bek toh ho! ho! ci in,  mite sang ki it tuam bang vel val khong mi khen khat in nuam a cih zong hi a, hibangte pen ki it tuam deuh bangin mi bawng dang ten mu hen cihna hi lelin. Ki itna tak tak ah itna neilo te hi zaw sawp thei lai hi. o bang kei ve ung ongci in ong nuih san lel ding a, mi sungah ki lut thei lo ding hi.
Nute ni pate ni khongin nanu napa mi te maiah zah tak pih le cin tua toh ki lam danna omlo hi. Tua a hih manin na khat peuh peuh a hun leh mun bang zel a sep ding a lamdan zelah bang a. Pankhomna ding ah kua kua tan ding?  bang sem ding cih toh kal suan ngai hi.

MAKAI ZA( Leader Ship)

             Makaitu i cih pen Pasian tel a hi hi. Tua a hih manin makaih na nuaiah i ki tulut ding hi. LST
              Tua a hih manin makai tu hi thei ding in lungsim le ngaihtuahna tha le zung bang zah  seng a hiam cih theih sak lo hi hang. Makai tu bek zong hilo saptuam hun neitu te khong zong a mau hun sung pen hun neitu  ciat a hi. Thu ngaitu khat khongin hun neitu gensiat cih khong  gensiat ding hileh niteng a a vaihompih (kabinet) ten thei lel ding a hun pia lo lel ding hi. Tua a hih manin mikhat hun sungah gen siatna toh na dim sangin nahoih na theih te bilbulah hilh in. Makai tu ah ki tulut zo leng hoih zo hi.
            Zumun peuh khong pan a makai na gen siatin nang makai dingin ong deih ong muang khat bek i neina cih ki sit leng hoih lai hi. I neih sun sun makai te  Pasian ong piak cih thei ni. A mau te hang tutan a ki tung zong hi thei hi.
           Tua a hih manin zogam le zomi en leng. Tutan i makai ten ong makaihna ah i lungdam ngai hi. Eite thutheih ma pek a amau te in tha le zung na seng a nasem zo hi. Makai i ut a thuhoih i theih le i makaite tung ah i ki tukluh ngai hi. Pawlpi dang na sat un ong ci kei a, i tung a vaihomte tungah ki tulut un ong ci hi.

Saturday 19 July 2014

Media ( Thu ki zakna) in Mihing hinkhua ah na a sep dan

                 Nidang lai in media omma in thu ki zaktuahna hak sa in, tu hun ciang thu ki zak tuah khong veih pek sang gang zo ta hi.
                 Tua a hih manin politics- hi leh thu dang dang ah hi le zong man mello, thu hitheilo khong zong mipiten mu baih mah mah ta hi.
                Tua a hih manin kawl kumpi in zong singtangmi te ong them zo non lo hi. Chin state sung a minam teng ten zong eimau ciatin i share le state ah i mohpuakna right( fundamental right and duties) kikal ah zong ei zomite na ngon ki khang lo ta hi.
              Tua a hih manin ei zomi ten zong dik tak le tang tak a mipi te a meidon muk muh sak a hih kei le kuamah ki them zo non lo hi.          Naupang zong a pau theih nak le kithem zo non lo hun hita hi.
             Thu dik pen a kho a, thudik pen in gual zohna a la hi.LST

Thursday 17 July 2014

IN KUAN SUNG NA SEM KHOM KHAT I HI HI

      Inkuan i cih ciang in inkhat sung ah zong ki teng khom in. Pawlpi ah zong inkuan khat ki hi in. Party-ah zong inkuan khat ki hi in. Lomta gam kuan giak khom zong inkuàn ki hi hi. Iminam ZOMI ah zong in kuan khat te i hi uh hi.
Tua a hih manin i minam Zomi pen inkuan lian pen pen hi.
       Tua a hih manin inkuan khat in nasem khom in, a hatlo a sem zolo a om te in, inngak in inah om hi. In ah lum mai mai mah le zong a sem zo te hang nasem khom khat a na hi gige hi.
         A sem sem a diang diang ten zong a gamtat hoih man a cidamna a ngah zong hi vek tuan lo in. A sem zolo te thumna hang zong toh tha hat a ana tai tai thei zong a na hi thei lai hi.
         Tua a hih manin mi hausa le migen thei te in ki zopna ciang khat ki nei a hi hi.
           'I inkuan pih te sang a midang ngaih sak lohna in upna lam ah a neu cihna a hi hi' LST. Tua a hih manin i nasepna pen inkuan pan sem ding hi hang. A inkuan sungah an nena gega, a lang pan a, a veng a pam met a a insung sup lopih ngamna in, a sung a lut suk a do pen in a mah a suppih ngam ding lauh huai sa ing
          Tua a hih manin i minam zomi a do do te khong lung nop na tak tak koi mun mah ah a muh ding um lo hing.
          Insung vai pen insungah, saptuam vai pen saptuam sungah, khosung vai pen khosungah, beh le phung vai pen beh sungah, minam vai pen i minam ah,
            I minam vai pen mivom lak pan mingo lam ah, gam pua pan gam sung ah, gam sung pan mituambawl pangkhomah. And so on.
          Mi tuam bol lakah na om a nang tung nang aituam ah mite ong hoih lel tak hang in naminam ah na tai ngai hi.