Monday 5 October 2015

Kamhau Leh Meitei Gal

Copy and paste
1857 Kum Tedim (Kam Hau mi) leh Meitei Gal kidona thu
Posted by Carey Suante on January 17, 2010 · Leave a Comment

Tedim khua ukpi Pu Kam Hau a khan lai in a pilna, a uksiamna le a hauhna hangin khamtung ah minthang mahmah hi. Meitei gam ukpi Leengpa, a kici Leeng Mangpa’n haza in 1834 kum a kipan Tedim gam hong sim deh uh hi.
1857 kum ciangin, Maha Raja Nilsein makai in meitei galkap 3000 tawh Tedim gam sim dingin Suknuk (Sugnu) lam pan Pu Kam Hau’ theih kholh lohpi in hong kuan uh a, Muanheng zang ah Camp ong bawl uh hi. Tua lai pan advance Headquater bawl in, Suangkaang mual dung ah pan mun hong bawl uh hi. Meitei galkap ten Tedim khua ih sim zawh ciang in a Saiha teng le a Zi te uh kua teng in tang ding hiam ci in ki tuh khawl ni loh hi kici hi. Meitei makai Leeng mangpa in a nuai a bang in kam zuau hong pai sak hi: (1) Tedim mi (Kam Hau mi) pawl in ong kap leh a thau kuang sung ah tui phul ding hi. (2) Phim le khau leeng sak dinga, a mit uh ki khui ding hi. (3) Naang khau lom leeng dinga, a khut uh ki leh hen ding ci sak hi.
Tedim pawl in zong Laitui khua khung mual le leitawhtan kikal mual dung tengah taakpang sat kawikawi in khua mial ciang a hal uh hi. Tua meikuang ziazua meitei te’n a muh ciang un mi tam mahmah ding hi ci in lungkia pian pah uh hi. Tua bang in ni (7) sung a kigal toto khit ciang un Meitei galkap mang lian pen pa suangpi tung khat a san na pen ah kah in a gal sim nang khuadaak kawikawi hi. Tua lai tak in Pu Za Tual in thau a suak thei peuh mah hiam? ci in a sin na in gim.. gim.. a, a kap leh Meitei galkap mang pa a gawlgui lian kha in Beeltang lui sung ah kia suk in si pah hi. La hi bang in na phuak uh hi.
(a) Pau kisa a, sak ciang teimei, kei mah bang hang, phuk ing e
(b) Kei mah bang hang, phuk ing aw e, gun lui ah naang bang diang e.
Tua bang in thau a suah theih ciang in, Tedim pawl in Meiteite Vok delh in delh uh a, a giah phual gei Tuithaulii gun sung ah nawk khia gawp uh hi. Meitei te mi 3000 sung pan tui peek thei teng mi 1000 khawng suakta bek hi kici hi. Tua khit a ki pan, Meitei mi khempeuh in Tedim mi hong zahtak bawl den uh a, a ta te in a dot uh ciang in, Tedim mi ih cih pen hi bang hi ci in “Falam zasan te a thak mahmah te a kam sung ah baak uh hi” kici hi.

Tedim gam a Zothau tampi ih neih na zong Meitei gal a kizawh ciang Zothau gun sung a ki mu tawh, gun gei a ki mu tawh, singheng suangheng a aki mu tawh aki kaihkhawp ciang tampi kinei hi kici hi.
Tu a PLA makai N. Bisheswer Singh in “Kam Hau gam ko khut sung tung ta” a cih pen 1834 kum pek pan hong sim nop, hong zawh nop, hong uk nop den uh tu in hong zo kisa ta hi nong ding hi ven. Zomi te ih pu ih pa khang pan in ki dual ngei lo, ki dawi ngei lo hi. Ih pu ih pa te hun zawh ih Zogam khangthak ten hung zo lo ding maw? Khangthak ten ih Zogam ih kep, ih hun zawh kei leh ih pu ih pa te kha sia lua ding hiam? Tu ni in a thak in ngaih sun pha dih ni!
by Paul Thangpi
Offenbach, Germany
Source: Tawmging beh khang tangthu bu

No comments:

Post a Comment